Zaštitnik ljudskih prava i sloboda tokom prošle godine imao je u radu 238 predmeta iz oblasti prava djeteta, mladih i socijalne zaštite, od kojih su dva prenijeta iz 2018. U odnosu na prethodnu godinu, za iste oblasti, taj broj je veći za 25. Od tog broja, 185 predmeta odnosilo se na prava djeteta, 41 na prava iz socijalne zaštite, pet na prava mladih, dok se u ostalim slučajevima radilo o zahtjevima za savjet, pitanjima i slično.

U sektoru koji se bavi pravima djeteta, pravima mladih i socijalnom zaštitom, poslednjih godina zapaža se trend rasta broja pritužbi: 2014 – 138; 2015 – 151; 2016 – 154; 2017 – 172; 2018 – 209; 2019 – 236. Ukazuje se da je sve izraženije korištenje droga među djecom, dok se na nasilje često gleda sa tolerantnim stavom. Upotreba i zloupotreba psihoaktivnih supstanci je sve izraženija, naročito među djecom i mladima. Odgovornost za tu situaciju treba prihvatiti i pomoći djetetu i mladoj osobi da se oslobodi zavisnosti prije nego što dođe do trajnih teških posledica na zdravlje, ličnost i ukupan status osobe.

– Zaštitnik je tokom izvještajne godine sproveo anketno istraživanje i sačinio poseban izvještaj „Djeca i bolesti zavisnosti u Crnoj Gori”. Rezultati istraživanja ukazuju da, manje ili više učestalo, preko 37 odsto ispitanih učenika koristi alkohol, svaki četvrti ide u kladionicu, te više nego svaki peti koristi cigarete. Podaci ukazuju da učenici u Crnoj Gori puše cigarete i koriste marihuanu na nivou prosjeka EU. Alkohol, međutim, značajno rjeđe koriste, dok u većoj mjeri koriste teške droge u odnosu na prosjek EU zemalja. Podaci takođe ukazuju da rizičan period ponašanja učenika počinje u šestom razredu osnovne škole i traje do drugog razreda srednje škole, te im se u tom periodu mora posvetiti najviše pažnje. Preko 25 odsto učenika iznosi stav da je do droge, ukoliko se želi doći, potrebno od pola sata do nekoliko sati, što ukazuje na visok stepen dostupnosti. U centralnom regionu učenici koriste teške droge nešto češće nego u ostala dva regiona, dok je značajno veći stepen zloupotrebe teških droga u Nikšiću u odnosu na ostale opštine. Sva dosadašnja istraživanja, kao i relevantne teorije, ukazuju da neposredna socijalna sredina, posebno roditeljska porodica kao faktor primarne socijalizacije, utiču na formiranje ličnosti i stavova kod djece, uključujući i uticaj na njihova nepoželjna ponašanja – navodi ombudsman.

Prema podacima Monstata u Crnoj Gori je u 2018. bilo 622.227 stanovnika, od čega je djece 136.357 ili 21,9 odsto od ukupnog broja. Taj broj je za 1.062 djece manji u odnosu na 2017. godinu.

– Predmeti su se u najvećem broju odnosili na ostvarivanje sledećih prava: statusna prava, pravo na život s roditeljima i održavanje ličnih odnosa s roditeljima, izdržavanje, zaštitu od zlostavljanja i zanemarivanja, zdravlje i zdravstvenu zaštitu, socijalnu zaštitu, obrazovanje, slobodno vrijeme, odmor i rekreaciju, zaštitu od ekonomske zloupotrebe djece, zaštitu djece od seksualnog iskorišćavanja – konstatuje ombudsman.

M.S.

---

Zabrinuti zbog tolerancije nasilja
U izvještaju se navodi da je Komitet za prava djeteta u svojim zaključnim zapažanjima o Crnoj Gori, između ostalog, izrazio zabrinutost zbog visoke rasprostranjenosti i tolerancije nasilja nad djecom i vrlo nizak nivo izvještavanja nadležnim organima, kao i opšteg nedostatka razumijevanja o tome šta predstavlja nasilje nad djecom i ograničenu sposobnost profesionalaca da identifikuju i adresiraju slučajeve nasilja.

– Na osnovu rada po pritužbama i rezultata neposrednog rada sa djecom (radionice u osnovnim školama, fokus grupe, konsultacije sa Zlatnim savjetnicima ombudsmana), uočava se da su vršnjačko nasilje i nasilna komunikacija prisutna među djecom, a najvidljivije u obrazovnim ustanovama i virtuelnoj realnosti (onlajn svijetu) – navodi se u izvještaju.

Zaštitnik izražava zabrinutost zbog činjenice da su, i pored niza različitih programa, kampanja, protokola, strategija koje višestrano tretiraju ovu oblast i usmjerene su na suzbijanje pojave nasilja među djecom i prevenciju nasilne komunikacije, djeca sve tolerantnija na nasilje, te se stiče utisak da ono eskalira.